شیوهی خواندن نماز جمعه چگونه است ؟
سوال
نماز جمعه به چه صورت خوانده میشود؟ لطفا به زبان ساده و قابلفهم توضیح دهید تا یاد بگیرم.
پاسخ اجمالی
نماز جمعه یکی از عباداتی است که در فضیلتش همین بس که سورهای از قرآن به نامش آمده است و به جماعت خوانده میشود.
نماز جمعه دارای دو خطبه میباشد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای الهی دعوت کند. بعد از آن دو رکعت نماز بجای آورد مانند نماز صبح، با این فرق که در نماز جمعه دو قنوت مستحبّ است؛ یکى در رکعت اوّل پیش از رکوع، و دوّم در رکعت دوّم بعد از رکوع، و در هر قنوت دعاهایى که در قنوت نمازها خوانده مىشود مىتوان خواند. نماز جمعه دارای شرایطی است که در پاسخ تفصیلی بیان شده است.
پاسخ تفصیلی
نماز جمعه عبادتى است هم چون نمازهاى دیگر که در ظهر روز جمعه با شرایطى خاصّ انجام مىشود. در فضیلت این نماز همین بس که سورهاى در قرآن به این نام آمده و در آن جا صریحاً مؤمنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است و در آن آیه آمده است: “هنگامى که صداى مؤذن بلند شد و دعوت به نماز شدى معامله و تجارت را رها ساز و براى انجام این فریضه الهى حاضر شو، که از همه چیز براى شما بهتر است”. [۱] مراد از ذکر در آیه، به اتفاق مفسران نماز جمعه است. نیز در روایت آمده است: نماز جمعه باعث حرام شدن آتش جهنم است بر بدن و موجب تخفیف هولهاى قیامت و کشیده شدن قلم عفو بر جرائم اعمال گذشته است [۲] و ثواب شرکت در نماز جمعه براى غیر مستطیع، معادل با حج است [۳] و در روایات دیگر تارکین آن را سخت نکوهش کرده تا آن جا که مىخوانیم: کسى که سه هفته آن را ترک کند منافق است. [۴]
در زمان غیبت امام زمان (عج)، نماز جمعه، واجب تخییرى و افضل از ظهر است. کسى که نماز جمعه را به جا آورده واجب نیست نماز ظهر را هم بخواند، ولى احتیاط مستحب آن است که آن را نیز به جا آورد.
چگونگی خواندن نماز جمعه
نماز جمعه دارای دو خطبه و دو رکعت نماز است. در خطبه اول واجب است حمد ااهى، گر چه به هر لفظى که حمد الهى محسوب شود جایز است، ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللَّه» باشد و احتیاط واجب آن است که پس از آن به ثناى الهى بپردازد و سپس به پیغمبر اسلام درود فرستد و واجب است مردم را به تقوا سفارش کند و یک سوره کوچک از قرآن را بخواند. و در خطبه دوم نیز حمد و ثناى الهى به صورتى که ذکر شد و درود بر پیغمبر اسلام واجب است. و احتیاط واجب آن است که در این خطبه نیز به تقوا سفارش کند و سوره کوچکى از قرآن تلاوت نماید. و احتیاط مستحب و مؤکد آن است که در خطبه دوم پس از درود بر پیغمبر (ص) به ائمه معصومین (ع) نیز درود بفرستد و براى مؤمنان استغفار کند. و بهتر است از خطبههاى منسوب به امیر المؤمنین (ع) یا آنچه از ائمه معصومین (ع) وارد شده انتخاب کند.
بعد از تمام شدن خطبه، نماز جمعه خوانده میشود. نماز جمعه مانند صبح دو رکعت است ولى با نماز صبح چند فرق دارد که ذیلًا بیان میشود:
- احتیاط آن است که قرائت حمد و سوره در نماز جمعه به جهر یعنى بلند خوانده شود.
- مستحبّ است در رکعت اوّل بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوّم بعد از حمد سوره منافقین خوانده شود.
- در نماز جمعه دو قنوت مستحبّ است یکى در رکعت اوّل پیش از رکوع و دوّم در رکعت دوّم بعد از رکوع، و در هر قنوت دعاهایى که در قنوت نمازها خوانده مىشود مىتوان خواند، و بهتر و افضل در دو قنوت نماز جمعه بلکه در قنوت نمازهاى دیگر خواندن کلمات فرج است. از حضرت صادق سلام اللَّه علیه روایت شده است که فرمود: در قنوت رکعت اوّل نماز جمعه بعد از قرائت مىگویى: لا اله الا اللَّه الحلیم الکریم … .
شرایط نماز جمعه
شرط اوّل: آن که به جماعت باشد و فرادى صحیح نیست.
شرط دوّم: عدد است، به این معنا که حداقلّ نمازگزاران که امام هم یکى از آنها است باید پنج نفر باشند و به کمتر از آن منعقد نمىشود.
شرط سوّم: آن که مسافت بین دو نماز جمعه کمتر از یک فرسخ نباشد.
در این جا جهت آگاهی بیشتر با نماز جمعه مطالبی به اختصار آورده میشود.
وقت نماز جمعه
اوّل وقت نماز جمعه زوال آفتاب است.
مستحبّات نماز جمعه
براى امام جمعه چند چیز مستحبّ است:
- در حال خطبه خواندن امام رو به مردم بایستد.
- بلیغ و توانا در سخن گفتن و موقعشناس باشد.
- مواظب بر نمازهاى خود در وقتشان باشد.
- بر انجام اوامر الهى حتّى مستحبّات حریص باشد.
- نواهى الهى حتّى مکروهات را ترک نماید.
- از شبهات اجتناب نماید.
- از سخنان بیهوده خوددارى کند تا مواعظ او در نفوس افراد تأثیر بیشترى داشته باشد.
- در حال نماز در زمستان و تابستان عمّامه بگذارد.
- در حال نماز رداء بر دوش داشته باشد چه عبا باشد چه بُرد یمانى یا غیر اینها.
- هنگام ایراد خطبه تکیه بر عصا یا شمشیر یا غیر آن بنماید.
- هنگام روبرو شدن با مأمومین سلام بنماید.
- قبل از خواندن خطبهها مادامى که مؤذّن مشغول اذان است امام بنشیند.
مکروهات نماز جمعه
آنچه بر امام و مأمومین هنگام ایراد خطبه کراهت دارد:
- آن که خطیب در حال خطبه به غیر از خطبه سخن دیگر بگوید، و أحوط ترک آن است.
- آن که مأمومین هنگام ایراد خطبهها حرف بزنند، بنا بر احتیاط آنها نیز حرف نزنند و أحوط بر مأمومین آن است که خطبهها را به دقّت گوش کنند و توجّه به مواعظ خطیب بنمایند. [۵]
نمایه مرتبط:
وجوب اختیار نماز جمعه، ۸۳۱۳ (سایت: ۸۴۹۵) (در سایت اسلام کوئست)
[۱] جمعه، ۹٫
[۲] نصایح، ص ۲۵۵٫
[۳] نوادر راوندى-ترجمه صادقى اردستانى، ص ۲۷۷٫
[۴] امالى شیخ صدوق-ترجمه کمرهاى، متن، ص ۴۸۵٫
[۵] برای آگاهی از دیدگاه مراجع در این باره، نک: توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج۱، ص۸۴۳- ۸۸۰٫
———————-
منبع: سایت اسلام کوئست (www.islamquest.net)
منبع عکس استفاده شده در تصویر شاخص: خبرگزاری مهر
پایان مطلب شیوهی خواندن نماز جمعه